Oom als puber gepakt wegens ‘poging tot republieksvlucht’

De Pers - de pen gedoopt in vitriool

• Een - anoniem - commentaar uit een plaatselijke krant uit februari 1962 waarbij mijn oom en zijn vrienden - inmiddels ingesloten - met voor- en achternaam aan de schandpaal worden genageld, nadat ze zijn opgepakt in de omgeving van de staatsgrens.

De pers had de gewoonte om mensen die niet in de pas liepen en daardoor in botsing kwamen met de autoriteiten ook nog eens op papier een trap na te geven.

p oudejaarsnacht – kort na de bouw van de Muur op 13 augustus 1961 – wilde Udo Mewes uit Pritzwalk samen met twee vriendjes als rasechte pubers eens zijn grenzen verkennen. Dat kon toen dus letterlijk. Ze togen ze op weg om te kijken hoe ver ze richting Westen zouden komen. En dat eigenlijk niet eens met het plan om het land te ontvluchten, maar om te kijken wat er voor beletsels zouden er opduiken.

Voordat ze ook maar in de buurt van de westelijke staatsgrens waren, werden ze al gevat en tot gevangenisstraffen veroordeeld. Een plaatselijke columnist deed hierbij een ‘Freislertje’: de toon van dit epistel verschilt in toonzetting nauwelijks van deze rechter aan het Volksgerichtshof uit de nazi-tijd. En de schrijver vond het ook nog eens nodig om ze met voor- en achternaam in de krant te vermelden. En passant worden hun ouders ook nog eens door het slijk te gehaald. Zijn eigen naam liet hij wijselijk weg: je wist maar nooit hoe lang het communisme zich zou handhaven...

Udo – van beroep tapper van dennehars voor verf-fabricage – werd later een aangetrouwde oom van mij. Dit knipsel heeft hij altijd bewaard. Het zat hem erg dwars dat zijn naam voluit is genoemd, terwijl de schrijver van dit artikel anoniem is, als ware hij bang hierop later toch te worden aangesproken. Een andere verklaring is dat de schrijver van dit commentaar een nazi-verleden heeft wat in het Westen vrij makkelijk na te trekken zou zijn geweest. Dat kwam heel veel voor. Om in woorden van de kritische DDR-liedermacher Wolf Bierman te spreken:

Na het herstel van de Duitse eenheid heeft mijn oom nog van staatswege een schadeloosstelling ontvangen voor de tijd dat hij gevangen zat, waar hij helaas niet lang van heeft mogen genieten.

• Als pdf is dit artikel misschien beter te lezen.
  Bekijk of Download dit document.

De Stasi

leestijd: ± 2 minuten

Mijn correspondentievriendin was bevriend met een journalist van net over de grens met de Bondsrepubliek, die ze ooit in de trein had ontmoet. Gevolg was een langdurige rapportage door haar beste vriendin, die daarvoor speciaal als Stasi-informante werd geronseld.

> Meer

• © Eduard Bekker
  Niets op deze site waarvan de rechten bij mij berusten mag worden overgenomen zonder mijn toestemming.