• De Leninwerf bestaat niet meer sind 1996, maar de ingang wordt in ere gehouden. Links het roestbruine Centrum voor Europese Solidariteit. Buitenbeeld links staat het herdenkinsmonument voor de gevallen arbeiders van de neergeslagen staking van 1970.

Bij de voormalige Leninwerf

Het Centrum voor Europese Solidariteit

Opstanden tegen communistische Russisch-gestuurde regimes mislukte keer op keer (DDR 1953, Hongarije 1956, Tsjechoslowakije 1968, Polen 1970), maar in Polen kreeg in 1980 het verzet voet aan de grond. En - eerlijk is eerlijk - dankzij een katholieke kerk met een oerconservatieve Poolse paus.

• In 1980 verrees vlakbij de Leninwerf alsnog en beeld een gedenkplaquette ter herinnering aan de staking van 1970 en de gevallenen. Opmerkelijk is dat die zijn blijven staan na de staatsgreep in 1981.

l in december 1970 roerden de gemoederen zich en legden havenarbeiders in Gdynia en Gdańsk het werk neer. De arbeiders staakten omdat fatsoenlijk eten en spullen voor normaal levensonderhoud nauwelijks te verkrijgen waren. De staking werd hardhandig onderdrukt en er vielen 41 doden.

In 1980 waagden de arbeiders op de Leninwerf het opnieuw, waar een zekere Lech Wałęsa zich als een dusdanige vakbondsonderhandelaar ontpopt, dat het regime bakzeil haalt en een de onafhankelijke vakbond Solidarność moet erkennen op 31 augustus 1980.

Noodtoestand

Er komt steeds meer plek voor vrijheid, totdat generaal Wojciech Jaruzelski in december 1981 de noodtoestand uitroept en alles weer wordt teruggeschroefd.

Toch zet hij een geleidelijke liberalisering in en via een rondetafelconferentie komen de politieke vrijheden weer terug en wordt Lech Wałęsa in 1990 tot president gekozen. Zijn tijd is inmiddels ook weer voorbij, maar hij wordt nog steeds vereerd: het vliegveld van Gdańsk is bijvoorbeeld naar het genoemd.

Ook in de andere oostbloklanden vinden dan de omwentelingen plaats. Het laatst in Roemenië in december 1989.

Poolse paus

Aan dit alles is 2014 een museum gewijd op een logische plek: bij de voormalig Leninwerf (die in 1996 na een kwakkelend bestaan ter ziele ging). In het museum vind je de hele geschiedenis terug. Ook aan de rol van de katholieke kerk en haar Poolse paus Johannes Paulus is veel aandacht besteed. Zijn benoeming en zijn steun aan de Polen versterkte de wil om zich los te maken van het communisme.

Helaas heb ik mijn smartfototoestel in de locker achtergelaten, zodat ik geen foto’s van deze uitgebreide expositie heb.

Vlakbij het ECS staat het monument voor de gevallen havenarbeiders. Hier worden de eenenveertig arbeiders herdacht die tijdens de stakingen van december 1970 door de politie werden doodgeschoten. Naast het monument staat het historische poortgebouw nr. 2 van de voormalige Lenin-werf, dat tijdens de staking van 1980 zo belangrijk was.

• De plaquette herinnering aan de arbeiders, die om het leven kwamen bij de staking van 1970.

© Eduard Bekker
• Niets op deze site waarvan de rechten bij mij berusten mag worden overgenomen zonder mijn toestemming.