Gezin herdacht dat werd weggevoerd en vermoord

Struikelstenen in de Berberisstraat

Uit dit portiek aan de Berberisstraat werd het gezin Cohen begin oktober 1942 weggevoerd naar Westerbork, om nooit meer terug te keren.

Uit dit portiek aan de Berberisstraat werd het gezin Cohen begin oktober 1942 weggevoerd naar Westerbork, om nooit meer terug te keren.

Vader Isaäc, moeder Annie, en de kinderen Greetje en Jaap wonen in de Berberisstraat in Den Haag. Totdat ze worden afgevoerd en hun einde vinden: moeder en kinderen in de gaskamers van Auschwitz, de vader tijdens een dodenmars bij Gross Rosen, niet ver van Wrocław, in Polen. Ter herinnering zijn op donderdagmiddag 20 april om 15.00 uur vier koperen struikelstenen met hun namen gelegd voor de vroegere woning van het gezin Cohen in de Berberisstraat.

donderdag 20 april 2023
door Eduard Bekker

uurtbewoners Arthur Gelink en Miranda Vermeulen hebben dit project bedacht. Dat deden ze samen met de twee zusters Marth Bakkum-Drubbel en Barbara Verdonck-Drubbel. Zij zaten als kind in de klas met Greetje en Jaap.

‘Dos Kelbl’

Mij viel de eer ten deel een bijdrage te mogen leveren door het zingen van ‘Dos Kelbl’. Het Jiddische lied over een kalf dat naar de slacht gaat en geen vrije vogel kan zijn staat symbool voor het lot van Joden in de Tweede Wereldoorlog.

Familiefoto van Annie Cohen-Fresco met Greetje en Jaap.

Familiefoto van Annie Cohen-Fresco met Greetje en Jaap.

Foto: Collectie Joods Historisch Museum

Gele ster

Isaäc Mozes Cohen werkt als kleermaker in de wijk. Hanna Cohen als boekhoudster. Gretha en Jacob gingen naar school in de Anemoonstraat. De kinderen moeten een gele ster dragen. Greetje, die dan 11 jaar oud is, mag niet meer met haar vriendinnetjes mee naar het bos, dat inmiddels ‘Verboden voor Joden’ is. Het hele gezin belandt op 3 oktober 1942 in Westerbork. Een laatste levensteken is een briefkaart die Annie op 12 oktober 1942 verstuurt.

Deportatie en moord

Op 16 oktober 1942 is het gezin gedeporteerd naar Auschwitz. Annie (36), Greetje (11) en Jaap (7) worden direct na aankomst op 19 oktober 1942 in de gaskamer vermoord.
Vader Isaäc is echter eerder uit de trein gehaald en komt in een subkamp van Auschwitz-Monowitz, terecht. Hij wordt later gedeporteerd naar Blechhammer, vanwaar hij uiteindelijk op dodenmars wordt gestuurd bij het naderen van de geallieerden. Tijdens de mars is hij begin 1945 alsnog vermoord. Hij was 39 jaar.

De struikelstenen voor het portiek aan de Berberisstraat.

De struikelstenen

De 76-jarige Duitse kunstenaar Gunther Demnig heeft het idee van de ‘Stolpersteine’ bedacht. HIj vond dit een middel om te zorgen dat de slachtoffers van de holocaust blijvend herinnerd worden. Sinds 1994 zijn er al meer dan 100.000 Stolpersteine gelegd op vele plekken in en buiten Europa. In Den Haag zijn er inmiddels 331 Stolpersteine geplaatst. Dat graveren en plaatsen heeft Demnig lange tijd persoonlijk gedaan, maar vanwege zijn gevorderde leeftijd heeft hij anderen het van hem laten overnemen.

Gedenksteen

Het zijn vierkante stenen van 10 bij 10 centimeter, bedekt met een messing plaatje waar de naam van het slachtoffer in is gestanst, samen met de datum en plaats van de deportatie en de datum en plaats waarop het slachtoffer is vermoord. De stenen vind je op de stoep bij het woonadres van de weggevoerden. De meeste slachtoffers van de kampen hebben geen graf maar op deze manier hebben ze wel een gedenksteen, zodat ze niet worden vergeten.

Met dank aan Dennis Simonis en Miranda Vermeulen voor de vele informatie.

Uitgebreide versie van het lot van de familie Cohen.

Op 4 mei is in het kader van de ‘Open Joodse Huizen’ het verhaal van de familie Cohen opnieuw verteld door Arthur Gelink onder begeleiding van Jiddische lieder.